เมื่อลูกน้อยเกิดมา สิ่งแรกที่ทำคือการสื่อสารโดยการร้องไห้ เขารู้ว่าถ้าร้องจะได้รับการตอบสนองทันที แต่เมื่อเริ่มโตขึ้น เขาก็จะรู้ว่าแค่มองหน้า ยิ้ม หรือมีภาษาท่าทาง นั่นก็เป็นการสื่อสารด้วยเช่นกัน เด็กได้ฟังเวลาพ่อแม่หรือคนเลี้ยงคุยกับเขา เชื่อมโยงสิ่งที่ได้ยินกับสิ่งที่เห็นจนเกิดเป็นการเรียนรู้เรื่องภาษาในเวลาต่อมา อย่างไรก็ตาม ไม่ใช่ว่าเด็กทุกคนจะมีพัฒนาการทางภาษาเกิดขึ้นที่อายุเดียวกัน บางคนพูดเร็ว เริ่มที่ 1 ขวบกว่าๆ บางคนก็เริ่มที่อายุใกล้ 2 ขวบ
แล้วเมื่อไรถึงจะเรียกว่า ผิดปกติ? พญ.สินดี ตันศิริ (จำเริญนุสิต) กุมารแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านพัฒนาการและพฤติกรรม ศูนย์สุขภาพเด็ก โรงพยาบาลนวเวช จึงชวนคุณพ่อคุณแม่มาสังเกตพัฒนาการทางการพูดของลูกกัน
พัฒนาการทางการพูดของเด็กปกติเป็นยังไง
ช่วงแรกเกิด- 4 เดือน
ความเข้าใจภาษา
- ตอบสนองเมื่อมีเสียงดัง เช่น ร้อง กระพริบตา
- หยุดฟังเสียงหรือหยุดร้องไห้ เมื่อได้ยินเสียงคนเลี้ยง
การใช้ภาษา
- ร้องด้วยเสียงที่ต่างกัน เมื่อหิว หรือเจ็บ ฯลฯ
- ยิ้ม ส่งเสียง เมื่อเห็นคนเลี้ยง หรือมีคนมาเล่นด้วย
- ระวัง! *ไม่ตอบสนองต่อเสียง เมื่อเด็กอยู่ในช่วงที่ตื่นดี
ช่วงอายุ 5-7 เดือน
ความเข้าใจภาษา
- เริ่มหันหาที่มาของเสียง
- มีปฏิกิริยาที่ต่างกันต่อน้ำเสียงหรืออารมณ์ของผู้ใหญ่
- หยุดฟัง มองหน้า เวลามีคนคุยด้วย
การใช้ภาษา
- หัวเราะ เมื่อมีคนเล่นด้วย
- เล่นเสียงได้หลากหลายขึ้น
- ระวัง! *ลูกส่งเสียงน้อย ไม่ส่งเสียงอ้อแอ้ โต้ตอบกับคนเลี้ยง
ช่วงอายุ 9-12 เดือน
ความเข้าใจภาษา
- เริ่มเข้าใจคำสั่งห้าม เช่น "ไม่" "หยุด"
- มองตามสิ่งที่ผู้ใหญ่ชี้ให้ดู
- ทำตามสั่งง่ายๆ ได้ เช่น บายบาย
- จำชื่อคนในบ้านพอได้
การใช้ภาษา
- ใช้เสียงคล้ายคำ เพื่อเรียกชื่อหรือสิ่งที่คุ้นเคย
- ส่ายหน้า หรือพยักหน้า เพื่อตอบคำถาม
- เริ่มมีคำที่มีความหมาย เริ่มเรียก ปาปา มามา ได้
- ระวัง! *ลูกไม่หันหาเสียง ไม่ทำเสียง เลียนเสียงพยัญชนะอื่นนอกจาก "อ"
ช่วงอายุ 15 เดือน
ความเข้าใจภาษา
- ทำตามสั่งได้มากขึ้น เช่น "ไปเอารองเท้า"
- หันมอง หรือชี้คนหรือสิ่งของเมื่อถูกถาม เช่น "ไหนแม่"
การใช้ภาษา
- พยายามร้องเพลงหรือพูดตามแบบ
- ชี้ชวนให้คนอื่นดูสิ่งที่ตนสนใจ
- พูดได้ 4-6 คำ
- ระวัง! *ลูกยังไม่พูดคำที่มีความหมายอย่างน้อย 1 คำ เช่น หม่ำ ไป เอา ฯลฯ
ช่วงอายุ 18 เดือน
ความเข้าใจภาษา
- ชี้อวัยวะตามสั่งได้ 1-3 อย่าง
- ตอบสนองถูกต้องกับเหตุการณ์ในชีวิตประจำวัน เช่น "ไปอาบน้ำ" ฯลฯ
- ทำตามสั่งที่ไม่มีท่าทางประกอบได้
การใช้ภาษา
- มีการพูดโต้ตอบด้วยพยางค์เดียวได้
- เล่นเสียงได้ เช่น เสียงรถ บรืนบรืน เสียงสัตว์ร้อง
- ใช้ท่าทางร่วมกับคำพูดเพื่อถาม เช่น ชี้ "อะไร"
- บอกความต้องการง่ายๆ ได้ เช่น "เอา" "ไป"
- ระวัง! *ลูกไม่เข้าใจ หรือไม่ทำตามคำสั่งง่ายๆ เช่น เอาให้แม่ ไปหยิบของ ฯลฯ ไม่พูดคำที่มีความหมาย 3 คำ
ช่วงอายุ 2 ปี
ความเข้าใจภาษา
- ชี้อวัยวะได้ 3-6 อย่าง
- ทำตามสั่งได้ 2 ขั้นตอน ชี้รูปได้มากขึ้น
- เข้าใจคำถามมากขึ้น เช่น "นี่อะไร" ฯลฯ
การใช้ภาษา
- พูดเป็นคำที่มีความหมายได้มากขึ้น ประมาณ 50 คำ
- เรียกชื่อของในบ้านได้มากขึ้น
- พูดเป็นวลีสั้นๆ ได้ เช่น "ไปเที่ยว" "ไม่กิน" ฯลฯ
- ถามคำถาม "อะไร"
- ระวัง! *ลูกไม่พูดคำที่มีความหมายต่างกัน 2 คำต่อเนื่องเช่น เอานม ไปเที่ยว ฯลฯ พูดคำศัพท์น้อยกว่า 50 คำ
ช่วงอายุ 2 ปีครึ่ง
ความเข้าใจภาษา
- เริ่มทำตามสั่งที่ซับซ้อนได้มากขึ้น
- ชี้ภาพในหนังสือได้ถูกต้องมากขึ้น
การใช้ภาษา
- บอกชื่อตัวเองได้
- บอกความต้องการได้ เล่าเรื่องที่สนใจแต่อาจจะยังไม่เชื่อมโยง
- ระวัง! *ลูกไม่พูดเป็นวลียาว 3-4 คำ ยังทำเสียงไม่เป็นภาษา
ดังนั้น หากคุณพ่อคุณแม่สังเกตว่าลูกน้อยมีพัฒนาการทางการพูดที่สงสัยว่าจะพูดช้า ควรปรึกษากุมารแพทย์ เพื่อประเมินและให้คำแนะนำต่อไป
คำแนะนำเบื้องต้นในการพัฒนาภาษาของลูก
- มีเวลาพูดคุยหรือเล่นกับลูก งดการดูจอทุกชนิด ยกเว้นการ video call
- ออกเสียงพูดให้ชัดเจน เป็นแบบอย่างที่ดีแก่ลูก
- ถ้าลูกพูดช้า คนเลี้ยงควรพูดในสิ่งที่เขาสนใจหรือกำลังทำ เพื่อให้เรียนรู้ได้ง่ายขึ้น ร่วมกับฝึกให้เขาทำตามสั่ง ซึ่งเราอาจจะต้องจับมือทำไปด้วย เพื่อให้เขาเชื่อมโยงคำพูดกับการกระทำ รอและเปิดโอกาสให้ลูกได้เปล่งเสียงตามด้วย
- มีการเล่น ชี้ชวนดูรูปภาพในหนังสือ หรือสิ่งของรอบตัว ร้องเพลง เล่นสมมติ เพื่อเพิ่มคำศัพท์
- ฝึกให้ลูกพูดในสถานการณ์จริง โดยการ
- ตั้งคำถาม เช่น "อะไร" "ที่ไหน"
- เป็นผู้ฟังที่ดี หยุดรอให้ลูกสบตา ขยับปากจะพูด อาจจะถามซ้ำถ้าไม่เข้าใจ หรือพูดแทนไปก่อน เพื่อให้ลูกได้เรียนรู้
- ขยายความคำตอบของลูก และชมเขา เมื่อเห็นว่าพยายามสื่อสาร เพียงเท่านี้ พ่อแม่ก็สามารถพัฒนาทักษะทางภาษาของลูกเบื้องต้นได้
โรงพยาบาลนวเวช มุ่งมั่นให้บริการทางการแพทย์ที่มีคุณภาพและเข้าถึงง่าย พร้อมดูแลสุขภาพของผู้หญิง แม่ และเด็ก อย่างเข้าอกเข้าใจ ด้วยบริการทางการแพทย์ที่ครอบคลุมทุกช่วงวัย และทีมแพทย์ที่เชี่ยวชาญ
หากมีข้อสงสัยเกี่ยวกับสุขภาพ สามารถขอรับคำปรึกษาได้ที่โรงพยาบาลนวเวช
โทร.02 483 9999 I www.navavej.com
