20เมนูเด็กธาตุเหล็กสูง
สัญญาณเตือนถึงอันตรายที่มีต่อสติปัญญาของลูกน้อย ที่คุณพ่อคุณแม่นึกไม่ถึงคือ ภาวะซีดหรือภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กที่เป็นปัญหาด้านสาธารณสุขของไทยมาอย่างต่อเนื่องและยาวนานในประเทศไทย การขาดธาตุเหล็กของแต่ละช่วงวัยจะส่งผลต่อพัฒนาการและการสูญเสียความสามารถของการเรียนรู้ ที่สำคัญที่สุดคือเด็กที่ขาดธาตุเหล็กนานๆ โดยไม่รู้ตัว จะยิ่งส่งผลเสียต่อสติปัญญามากขึ้นการขาดธาตุเหล็กเนื่องจากทานอาหารที่ไม่เหมาะสมไม่ใช่เกิดจากปัญหาการกินนมแม่อย่างเดียว ดังนั้น คุณพ่อคุณแม่ควรดูแลโภชนาการอาหารของลูกน้อยแต่ละช่วงวัย Mama Expert จึงนำ 20 เมนูอาหารธาตุเหล็กสูงเพื่อลูกน้อยมาฝากคุณพ่อคุณแม่ มาดูกันเลยค่ะ
ภาวะซีดจากการขาดธาตุเหล็ก
อาจพบในเด็กเล็กตั้งแต่อายุ 6 เดือนเป็นต้นไป โดยเฉพาะเด็กที่รับประทานนมแม่เพียงอย่างเดียวและกินอาหารเสริมมื้อหลักไม่เพียงพอ แม้นมแม่จะมีสารอาหารที่ครบถ้วน และมีประโยชน์มากที่สุด แต่หลังอายุ 6 เดือนเป็นต้นไป นมแม่เพียงอย่างเดียวมีปริมาณธาตุเหล็กที่ไม่เพียงพอต่อความต้องการต่อวันดังนั้นจึงจำเป็นต้องได้รับอาหารเสริมที่มีธาตุเหล็กสูงอย่างพียงพอร่วมด้วยส่วนในเด็กโตมักเกิดจากปัญหาการเลือกรับประทานอาหาร เช่น ไม่รับประทานผักใบเขียว หรือเนื้อสัตว์ เป็นต้น ในกลุ่มวัยรุ่นหญิงที่เริ่มมีประจำเดือน มีการเสียเลือดมาก อาจประสบปัญหาการขาดธาตุเหล็กได้ง่าย
ทำไมต้องได้รับธาตุเหล็ก
ธาตุเหล็กมีความสำคัญและประโยชน์ต่อลูกน้อยที่ช่วยป้องกันภาวะซีด เพราะธาตุเหล็กเป็นแร่ธาตุที่มีความจำเป็นในการสร้างเม็ดเลือดแดง ธาตุเหล็กยังมีส่วนประกอบของสารสื่อประสาทที่ช่วยบำรุงและพัฒนาสมองของลูกน้อยที่ทำให้เกิดพัฒนาการเรียนรู้และการรับรู้ต่างๆ หากลูกน้อยขาดธาตุเหล็กหรือได้รับธาตุเหล็กไม่เพียงพอต่อร่างกายอาจมีปัญหาต่อพัฒนาการการเรียนรู้ได้และหากขาดธาตุเหล็กมากลูกน้อยอาจเสี่ยงเป็นภาวะซีดได้ ในกรณีที่เด็กมีภาวะซีดหรือเป็นโรคโลหิตจาง จำเป็นต้องมีการถ่ายเลือดหรือเพิ่มเลือด เพราะธาตุเหล็กเป็นแร่ธาตุที่มีความจำเป็นในการสร้างเม็ดเลือดแดง จึงทำให้เด็กที่มีภาวะซีดหรือโลหิตจางมีภาวะเหล็กเกินในร่างกาย จำเป็นที่ต้องหลีกเลี่ยงอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง
ธาตุเหล็กสูงแต่ละช่วงวัย
ในแต่ละช่วงวัยนั้นมีความต้องการธาตุเหล็กที่แตกต่างกันออกไป ที่ช่วยป้องกันภาวะซีดและยังช่วยพัฒนาสมองรวมถึงพัฒนาการเรียนรู้ของลูกน้อย เช่น
1. วัยทารกแรกเกิด – 12 เดือน
ทารกได้รับธาตุเหล็กจากนมแม่ การได้รับธาตุเหล็กในช่วงขวบปีแรกจะส่งผมต่อพัฒนาการและความสามารถของการเรียนรู้ของลูกน้อย หากลูกน้อยขาดธาตุเหล็กแล้วเสริมธาตุเหล็กจะช่วยแค่อาการของภาวะซีดแต่ไม่สามารถแก้ไขพัฒนาการและการเรียนรู้ให้อยู่ในระดับเดียวกันกับเด็กวัยเดียวกันได้
2. วัยก่อนเรียน
การเสริมธาตุเหล็กในวัยนี้เป็นเรื่องที่สำคัญมาก เพราะธาตุเหล็กนั้นนอกจากจะช่วยป้องกันลูกน้อยไม่ให้เกิดภาวะซีดแล้ว ยังช่วยพัฒนาการและความสามารถของการเรียนรู้ด้านต่างๆได้อีกด้วย
3. เด็กวัยเรียนและวัยรุ่น
ยิ่งเข้าสู้วัยเจริญพันธ์นั้น ธาตุเหล็กมีความสำคัญเป็นอย่างมาก เพราะนอกจากจะทานธาตุเหล็กเข้าไปจะช่วยป้องกันภาวะซีด บำรุงสมองและพัฒนาการเรียนรู้ที่สมวัยแล้ว ยังช่วยสร้างเม็ดเลือดแดงในหญิงที่มีประจำเดือนเพื่อให้พอกับความต้องการและป้องกันการขาดธาตุ
ตัวอย่าง20เมนูอาหารธาตุเหล็กสูงแต่ละช่วงวัย
อาหารสำหรับลูกรักแต่ละมื้อ คุณแม่ควรเน้นคุณค่าทางโภชนาการของอาหารให้ครบทั้ง 5 หมู่ และธาตุเหล็กก็เป็นหนึ่งในสารอาหารสำคัญที่ควรจะมีอยู่ในอาหารทุกมื้อ และในธาตุเหล็ก ส่วนมากพบได้ในเนื้อสัตว์ ไข่แดง ตับ ถั่วชนิดต่าง ๆ ลูกเดือย งา พริกหวาน พริกยักษ์ ยอดกระถิน ดอกโสน ต้นหอม มะเขือพวง ใบขี้เหล็ก มะเขือเทศ ผักกาดหอม ฟักทอง มันเทศ เผือก และลูกพรุน เด็กบางคนที่เลือกกิน กินยาก หรือไม่กินอาหารบางอย่างที่มีธาตุเหล็กสูง อาจส่งผลให้ร่างกายได้รับธาตุเหล็กน้อยจนเกิดภาวะซีดหรือโลหิตจางได้ อาหารที่มีธาตุเหล็กสูงจนน่าทึ่ง มีเมนูอะไรบ้างที่มีธาตุเหล็กสูงมาดูกันค่ะ
1. ข้าวตับบด : เมนูที่ได้ธาตุเหล็กจากตับไก่ที่บดผสมกับข้าว
2. ข้าวตุ๋นตับหมู : สำหรับลูกน้อยวัย 6-12 เดือน ได้าธาตุเหล็กจากตับหมู
3. ไข่ตุ๋นหมูสับ : ได้รับธาตุเหล็กจากไข่และเนื้อหมู ทำได้ง่ายเพียงแค่นำไข่ไก่มาตุ๋นเพิ่มเนื้อหมูเข้าไปให้รสชาติกลมกล่อมและยังเสริมธาตุเหล็กให้ลูกน้อยได้อีกด้วย
4. น้ำส้มคั้น : มีวิตามินซีสูงที่ช่วยในการดูดซมธาตุเหล็กได้ดี สำหรับลูกน้อยวัย 6 ขึ้นไป
5. ข้าวบดนมแม่ : สำหรับลูกน้อยวัย 6 เดือน ได้รับธาตุเหล็กจากนมแม่ที่นำไปบดกับข้าวและเป็นการเริ่มทานอาหารเสริมครั้งแรกของลูกน้อบ
6. มะละกอสุก : หากลูกน้อยไม่ชอบการทานเนื้อสัตว์สามารถทานมะละกอได้เพราะมะละกอนั้นอุดมไปด้วยธาตุเหล็กเช่นเดียวกัน
7. น้ำซุปไก่ : น้ำซุปที่มีเนื้อไก่เป็นส่วนประกอบที่ต้มไปพร้อมๆกับแครอท มะเขือเทศ รสชาติกลมกล่อมและยังได้รับธาตุเหล็กจากเนื้อไก่และมะเขือเทศเหมาะสำหรับลูกน้อยวัย 6 เดือนขึ้นไป
8. ข้าวตุ๋นตับไก่ตำลึง : เมนูที่ได้ธาตุเหล็กจากตับไก่ที่ตุ๋นพร้อมข้าวและใบตำลึง เหมาะสำหรับลูกน้อยวัย 6 เดือนขึ้นไป
9. ข้าวตุ๋นบล็อกโคลี่ไข่แดง : เหมาะสำหรับเด็กวัย 8 เดือนขึ้นไป ได้รับธาตุเหล็กจากบล็อคโคลี่และไข่แดงโดยการนำไปตุ๋นกับข้าว
10. ไข่เจียวหมูสับมะเขือเทศ : ได้รับธาตุเหล็กจาก ไข่ เนื้อหมูและมะเขือเทศ เหมาะสำหรับเด็กวัย 1 ขวบขึ้นไป
11. กุ้งผัดบล็อกโคลี่ : เมนูที่คุณแม่ทำให้ลูกน้อยวัย 1 ขวบขึ้นไปและยังได้รับธาตุเหล็กจากบล็อคโคลี่ที่นำกุ้งมาเพิ่มสีสันให้ลูกน้อยทานผักได้ง่ายขึ้น
12. ผัดผักรวมใส่หมู : เมนูที่อุดมไปด้วยธาตุเหล็กที่ให้ประโยชน์ต่อลูกน้อยจากผักและเนื้อหมู เหมาะสมกับเด็กวัย 1 ขวบขึ้นไป
13. บัวลอยไข่หวาน : เมนูของหวานที่ได้ธาตุเหล็กจากไข่ไก่ เป็นเมนูที่มีสีสันสวยงาม เหมาะสมกับเด็กวัย 1 ขวบขึ้นไป
14. ถั่วลันเตาผัดตับ : ได้รับธาตุเหล็กจากตับหมู เหมาะสมกับเด็กวัย 2 ขวบขึ้นไป
15. ข้าวผัดหมู : ได้รับธาตุเหล็กจากเนื้อหมู เหมาะสมกับเด็กวัย 2 ขวบขึ้นไป
16. ต้มจืดเต้าหู้ตำลึง : เมนูที่ได้รับธาตุเหล็กจากเต้าหู้และตำลึง เหมาะสมกับเด็กวัย 2 ขวบขึ้นไป
17. ตับหมูผัดคะน้า : เหมาะสมกับเด็กวัย 2 ขวบขึ้นไป
18. แพนเค้กผักโขม : เมนูของว่างที่เปลี่ยนจากแพนเค้กธรรมดาเป็นแพนเค้กผักโขมที่ได้ธาตุเหล็กจากผักโขม เหมาะสมกับเด็กวัย 2 ขวบขึ้นไป
19. โจ๊กหมูไข่แดง : เมนูอาหารเช้าก่อนไปเรียนเพิ่มพลังสมองของลูกน้อยด้วยเมนูที่มีธาตุเหล็กจากเนื้อหมูและไข่แดง เหมาะสมกับเด็กวัย 2 ขวบขึ้นไป
20. ตับผง : เมนูที่เหมาะสำหรับเด็กวัย 6 เดือนขึ้นไปที่มีปัญหาการกินตับยาก โดยการนำตับไก่มาทำเป้นผงให้ง่ายต่อการทานตับนำไปโรยบนข้าวตุ๋นหรือข้าวต้มให้ลูกน้อยทานและยังได้รับธาตุเหล็กจากตับไก่อีกด้วย
โภชนาการของลูกน้อยในขวบปีแรกเป็นเรื่องที่คุณแม่ตั้งใส่ใจเป็นพิเศษ ดังนั้การเสริมธาตุเหล็กให้ลูกน้อยด้วยอาหารที่อุดมไปด้วยธาตุเหล็กไม่ใช่เรื่องยากเลยค่ะ แต่สิ่งที่ดีที่สุดคือนมแม่ควรเสริมอาหารบางอย่างควบคู่ไปด้วยเพื่อพัฒนาการที่ดีตามวัย มีสุภาพที่ดีและมีการเรียนรู้ที่เหมาะสมตามวัยค่ะ
บทความแนะนำสำหรับคุณแม่
1. เด็กขาดธาตุเหล็กภาวะอันตรายที่พ่อแม่ป้องกันได้
2. สาเหตุที่ทำให้โลหิตจางและการรักษาโลหิตจางให้เป็นปกติ
เรียบเรียงโดย : Mamaexpert Editorial Team
อ้างอิง :
1. ภาวะซีดหรือโลหิตจางในเด็กป้องกันได้ด้วยพ่อแม่.โรงพยาบาลเปาโลเข้าถึงได้จาก http://www.paolohospital.com/chockchai4/healtharticle/anemia-children/. [ค้นคว้าเมื่อ 27 มีนาคม 61].
2. โรคโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก.อ.นพ. ชัยเจริญ ตันธเนศ ภาควิชาพยาธิวิทยาคลินิก คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล.เข้าถึงได้จาก http://www.si.mahidol.ac.th/sidoctor/e-pl/articledetail.asp?id=850.[ค้นคว้าเมื่อ 27 มีนาคม 61].
3. มูลนิธิศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย.รศ.พญ.อุมาพร สุทัศน์วรวุฒิ.นมแม่และธาตุเหล็ก.เข้าถุงได้จาก http://www.thaibreastfeeding.org/articles.php?mode=content&id=24.[ค้นคว้าเมื่อ 27 มีนาคม 61].
