พัฒนากล่าช้า พัฒนาการถดถอย
พัฒนาการล่าช้า (Developmental delayed) หมายถึง เด็กที่มีพัฒนาการช้ากว่าเด็กในช่วงอายุเดียวกัน อาจจะเกิดเฉพาะด้านใดด้านหนึ่งของพัฒนาการ เช่น พัฒนาการล่าช้าของการพูด พัฒนาการล่าช้าของกล้ามเนื้อมัดใหญ่ - เดินช้า เป็นต้น หรือเกิดในทุกด้านของพัฒนาการก็ได้
ส่วนพัฒนาการถดถอย (Developmental regression) หมายถึง เด็กที่มีพัฒนาการถดถอยจากศักยภาพเดิม เช่น เดิมเคยพูดได้ ต่อมาพูดไม่ได้ หรือก่อนหน้าเคยเดิน แล้วกลับมาเดินไม่ได้
.
.
สาเหตุทำให้พัฒนาการเด็กล่าช้า
พัฒนาการล่าช้า เกิดได้จากหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็นพันธุกรรม สิ่งแวดล้อม จนถึงปัจจัยด้านการเลี้ยงดู การรักษาคือ การกระตุ้นพัฒนาการ (Developmental stimulation) โดยแพทย์ นักกิจกรรมบำบัด ฯลฯ ส่วนการหาสาเหตุ จะทำในบางราย เพราะส่วนใหญ่แล้วถึงจะรู้ว่าเกิดจากอะไร ก็มักจะแก้ไขไม่ได้ (ยกเว้นว่าในอนาคตจะมีเครื่องย้อนเวลา) ดังนั้น การฝึกจะเป็นการช่วยเหลือ/การรักษาหลัก และมักจะทำให้เด็กดีขึ้นได้ครับ (อาจจะมากหรือน้อยก็แล้วแต่กรณี)
สาเหตุเด็กพัฒนาการถดถอย
พัฒนาการถดถอย เกิดจาก"โรคของสมองหรือระบบประสาทที่ถูกทำลาย" ทำให้เด็กที่ครั้งนึงเคยมีพัฒนาการปกติ (หรือใกล้เคียงปกติ) กลายเป็นพัฒนาการถดถอยไปจากของเดิมที่เคยทำได้ การดูแลภาวะนี้คือ "การหาสาเหตุของโรค" เพราะถ้าไม่ทราบสาเหตุแล้วให้การรักษาที่ตรงกับตัวโรค ระบบประสาทจะถูกทำลายไปเรื่อยๆ และพัฒนาการของเด็กก็จะแย่ลงไปเรื่อยๆ และในบางโรค อาจจะรุนแรงจนถึงกับเสียชีวิตได้ การกระตุ้นพัฒนาการในเด็กที่พัฒนาการถดถอยมักจะช่วยได้ไม่มากนัก ตราบเท่าที่เรายังไม่ได้ทราบสาเหตุของความถดถอยนั้น ๆ
การรักษาพัฒนาการถดถอย
สิ่งที่เป็นปัญหาในปัจจุบันคือ แม้เราจะรู้ว่าพัฒนาการถดถอยเกิดจากสาเหตุอะไร แต่ส่วนใหญ่แล้วรักษาไม่ได้ครับ มีเพียงแค่ร้อยละ 10 - 20 ของผู้ป่วยในกลุ่มนี้ที่มีการรักษาเฉพาะที่จะทำให้หายจากโรค หรือดีขึ้นอย่างชัดเจน แต่คุณพ่อคุณแม่ไม่ต้องกังวลกับภาวะพัฒนาการถดถอยมากจนเกินไปนะคะ เพราะในทางปฏิบัติแล้วพบค่อนข้างน้อย ส่วนใหญ่เป็นพัฒนาการล่าช้าพบได้มากกว่า
พัฒนาการชะงักตอนเจ็บป่วยผิดปกติไหม
บางกรณีที่เด็กเหมือนพัฒนาการชะงักอยู่กับที่ หรือถดถอยเล็กน้อย เช่น เมื่อเด็กเจ็บป่วยรุนแรง หรือมีการเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อมที่ส่งผลต่อเด็ก เด็กเหล่านี้ก็อาจจะมีพัฒนาการหยุดอยู่กับที่ หรืออาจจะถดถอยเล็กน้อยได้ เช่น เคยควบคุมการขับถ่ายได้ ก็ทำไม่ได้ ในกรณีนี้ การช่วยเหลือเด็กด้วยการกระตุ้นพัฒนาการ หรือการปรับสิ่งแวดล้อม การแก้ไขสิ่งที่เป็นปัญหากับเด็ก ก็สามารถช่วยให้เด็กมีระดับพัฒนาการดีขึ้นได้ค่ะเพราะกรณีพัฒนาการถดถอยจริง ๆ นั้น การลดลงของระดับพัฒนาการจะค่อนข้างชัดเจนมาก ๆ (และไม่มีปัจจัยภายนอกมากระตุ้นให้เกิดอาการด้วย)
ทำอย่างไรหากสงสัยลูกพัฒนาการถดถอย พัฒนาการล่าช้า
พัฒนาการล่าช้า
การรักษาหลัก การกระตุ้นพัฒนาการ (ร่วมกับการหาสาเหตุ)
หมอที่ดูแล = กุมารแพทย์พัฒนาการและพฤติกรรม
พัฒนาการถดถอย
การรักษาหลัก การหาสาเหตุของโรค
หมอที่ดูแล = กุมารแพทย์โรคระบบประสาท
การกระตุ้นพัฒนาการลูกตามช่วงวัยเป็นสิ่งที่คุณพ่อคุณแม่ควรทำอย่างต่อเนื่อง หากสังเกตพบความผิดปกติด้านพัฒนาการหรือไม่มั่นใจว่าสิ่งนั้นคืออะไร ลูกผิดปกติหรือเปล่า ควรพาลูกไปพบกุมารแพทย์ เพื่อประเมินพัฒนาการและรับคำแนะนำที่เหมาะสมค่ะ
บทความแนะนำเพิ่มเติมสำหรับคุณแม่
1. 10วิธีเลี้ยงลูกให้ฉลาด มีหลักวิทยาศาสตร์รองรับ